توصيف آرايه:
التزام كه آن را« لُزُوم مٰا لاٰ يَلْزَم» نيز نامند، آن است كه براى پيش از حرف روىّ، آوردن
حرف يا حروفى را ملتزم شوند كه در اصل لزومى نداشته باشد. مانند الف و ياء در
قوافى غزل زير:
| هر نكته‌اى كه گفتم، در وصف آن شمايل | هر كاو شنيد گفتا، للّه درّ قايل |
| تحصيل عشق و رندى، آسان نمود اول | آخر بسوخت جانم، در كسب اين فضايل |
| گفتم كه كى ببخشى، بر جان ناتوانم | گفت آن زمان كه نبود، جان در ميانه حايل |
| حلاّج بر سر دار، اين نكته خوش سرايد | از شافعى نپرسند، امثال اين مسايل |
… توضيح اين كه در كلمات شمايل، قايل، فضايل… حرف لام، حرف روىّ است و الف
و ياء، لزوم ما لا يلزم. زيرا بدون آنها نيز قافيه تمام خواهد بود. چنان كه غزل زير با همان
حرف روىّ بدون التزام سروده شده است:
| داراى جهان، نصرت دين، خسرو كامل | يحيى بن مظفر، ملك عالم عادل |
| اى درگه اسلام پناه تو گشاده | بر روى زمين، روزنۀ جان و در دل |
صنعت التزام را« اِعنات»،« تضييق» و« تشديد» نيز ناميده‌اند از اين رو كه شاعر براى آرايش
شعرش خود را به زحمت مى‌اندازد
