فرهنگی، هنری و ادبی

امروز : 6 اردیبهشت 1403

ايهام تناسب

 

عنوان آرايه: ايهام تناسب: 

توصيف آرايه:

هر گاه دو لفظ از جمله‌اى، نه در معنى مورد نظر گوينده، بلكه در معنى ديگر متناسب

 

باشند آن را ايهام تناسب نامند مانند:

راز درون پرده، ز رندان مست پرس   كاين حال نيست، زاهد عالى‌مقام را

 

ميان« حال» و« مقام» ايهام تناسب وجود دارد زيرا نه در معناى مورد نظر گوينده بلكه در

معناى ديگر كه دو اصطلاح از اصطلاحات علوم بلاغى باشد، تناسب دارند.

از آن زمان كه ز- چنگم برفت رود- عزيز   كنار دامن من همچو رود جيحون است

 

كه چنگ و رود در معنى مقصود يعنى دست و فرزند با يكديگر تناسبى ندارند اما در

معنى غير مقصود يعنى دو آلت موسيقى با يكديگر متناسب مى‌باشند.

باشد آن مه، مشترى درهاى حافظ را اگر   مى‌رسد هر دم به گوش زهره گلبانگ رباب

 

كه مشترى، نه در معنى مورد نظر در بيت فوق- خريدار- بلكه در معنى ديگر يعنى

نام خاص ستاره با مه و زهره، متناسب است.