ابیات پراکنده از مثنوی بحر رمل دو منظومه کلیله ودمنه وسندبادنامه

هــرکــه نــامــخـــت ازگــذشـــت روزگــارنـــیـــز نـــامـــوزد ز هـــیـــچ آمـــوزگــــار***از خـــــراســــان بـــــه روز طــــاوس وشسـوی خـاور می …

هــرکــه نــامــخـــت ازگــذشـــت روزگــار نـــیـــز نـــامـــوزد ز هـــیـــچ آمـــوزگــــار
***
از خـــــراســــان بـــــه روز طــــاوس وش سـوی خـاور می خـرامـد شـاد و خـوش
کآفــتــاب آیــد بــه بـــخــشــش زی بــره روی گــیــتــی ســبــز گــردد یـکــســره
مــهــر دیـدم بــامــدادان چــون بــتــافــت از خـراسـان سـوی خـاور می شـتـافـت
نــیــم روزان بـــر ســر مــا بـــرگــذشــت چــو بــه خـاور شـد ز مـا نـادیـد گـشـت
***
هم چـنـان سـرمـه کـه دخـت خـوب روی هـــم بـــه ســـان گـــرد بــــردارد ز روی
گـــرچـــه هـــر روز انـــدکـــی بـــرداردش بـــــافــــدم روزی بــــه پــــایــــان آردش
***
شـب زمـسـتـان بـود، کـپـی سـرد یافـت کـرمـکـی شـب تـاب نـاگـاهـی بــتـافـت
کــپــیـان آتــش هــمــی پــنــداشــتــنــد پـــشــتــه آتـــش بـــدو بـــرداشــتـــنــد
***
آن گــرنـج و آن شــکــر بــرداشــت پــاک ونـدر آن دســتــار آن زن بــســت خــاک
بـــاز کــرد از خــواب زن را نــرم و خــوش گـــفـــت: دزدانــنــد و آمــد پـــای پـــش
آن زن از دکـــان فـــرود آمـــد چــــو بــــاد پـس فـلـرزنـگـش بــه دسـت انـدر نـهـاد
شـوی بــگـشـاد آن فـلـرزش، خــاک دیـد کـرد زن را بــانـگ و گـفـتـش: ای پــلـیـد
***
دمنه را گفتـا که تـا: این بـانگ چـیسـت؟ بـا نـهـیـب و سـهـم این آوای کـیـسـت؟
دمــنــه گــفـــت او را: جـــزیــن آوا دگـــر کـار تـو نـه هـسـت و سـهمـی بـیشـتـر
آب هــر چـــه بـــیــشــتـــر نــیــرو کــنــد بـــنــد ورغ ســســت بــوده بـــفــگــنــد
دل گــســســتــه داری از بــانـگ بــلــنـد رنـــجـــکـــی بـــاشـــدت و آواز گـــزنـــد
***
گـفـت: هـنـگـامـی یـکـی شـهـزاده بــود گــــوهــــری و پــــر هـــنــــر آزاده بــــود
شـد بـه گـرمـا بـه درون یک روز غـوشـت بــود فــربــی و کـلـان و خــوب گـوشــت
***
کـشـتـیـی بـر آب و کـشـتـیـبــانـش بــاد رفــتــن انــدر وادیـی یــکــســان نــهــاد
نــه خــلــه بــایـد، نـه بــاد انــگــیـخــتــن نـه ز کـشــتــی بــیـم و نـه ز آویـخــتــن
***
بـــانــگ زلــه کــرد خـــواهــد کــر گــوش وایــچ نــاســایــد بــه گــرمــا از خــروش
بــــرزنــــد آواز دونــــانـــک بــــه دســــت بـانـگ دونـانـک سـه چـنـد آوای هسـت
***
وز درخــت انــدر، گــواهـی خــواهـد اوی تــو بــدانـگــاه از درخــت انــدر بــگــوی:
کـــان تـــبـــنــگـــوی انــدرو دیــنــار بـــود آن ســتــد ز یـدر کــه نــاهــشــیـار بــود
***
هـم چـنـان کـبــتــی، کـه دارد انـگـبــیـن چــون بــمــانــد داســتــان مــن بــریـن:
کــبــت نــاگــه بــوی نـیـلــوفــر بــیـافــت خـوشـش آمـد سـوی نیلـوفـر شـتـافـت
وز بــر خــوشــبــوی نـیـلـوفـر نـشـســت چــون گـه رفــتــن فـراز آمـد بــجــســت
تـــا چـــو شــد در آب نــیــلــوفــر نــهــان او بـــه زیـــر آب مـــانـــد از نـــاگـــهـــان
***
هـیـچ شـادی نـیـسـت انـدر ایـن جــهـان بـــــرتـــــر از دیــــدار روی دوســــتـــــان
هـیـچ تــلـخـی نـیـسـت بــر دل تـلـخ تــر از فــــراق دوســــتـــــان پـــــر هــــنــــر
***
تـــا جـــهــان بـــود از ســـر مــردم فـــراز کــس نــبـــود از راز دانــش بـــی نــیــاز
مـــردمـــان بــــخــــرد انـــدر هـــر زمـــان راز دانـــش را بـــه هـــر گـــونـــه زبـــان
گـــرد کـــردنــد و گـــرامــی داشـــتـــنــد تـا بـه سـنـگ انـدر همـی بـنـگـاشـتـنـد
دانــش انـــدر دل چـــراغ روشـــنــســـت وز هـمـه بــد بــر تــن تــو جـوشـنـسـت
***
گــفــت بــا خــرگــوش خــانـه خــان مـن خــیــز خــاشــاکــت ازو بــیــرون فــگــن
چـون یـکـی خـاشـاک افـگـنـده بـه کـوی گـــوش خـــاران را نـــیـــاز آیـــد بــــدوی
***
آن کـه را دانـم کـه: اویـم دشــمـنـســت وز روان پــــاک بــــدخـــواه مـــنـــســـت
هم بـه هـر گـه دوسـتـی جـویمـش مـن هم سـخـن بـه آهسـتـگی گویمش من
***
کــار چــون بــســتــه شــود بــگـشــایـدا وز پــــس هـــر غـــم طــــرب افـــزایـــدا
***
بـــار کـــژ مــردم بـــه کـــنــگــرش انــدرا چــون ازو ســودســت مــر شــادی تــرا
***
آفـــــریــــده مـــــردمـــــان مــــر رنــــج را بـــیــش کـــرده جـــان رنـــج آهــنـــج را
***
انـــدر آمـــد مـــرد بــــا زن چـــرب چـــرب گـنـده پـیـر از خـانـه بـیـرون شـد بــتـرب
***
شـــاه دیــگــر روز بـــاغ آراســـت خـــوب تـخـت هـا بــنـهـاد و بــر گـسـتـرد بــوب
***
خــود تــرا جــویـد هـمـه خــوبــی و زیـب هم چـنـان چـون تـو جـبـه جـوید نشـیب
***
پـــس تـــبـــیــری دیــد نــزدیــک درخــت هر گهی بـانگی بـجستی تـند و سخت
***
بـــاکــروز و خـــرمــی آهــو بـــه دشـــت می خرامد چون کسی کومست گشت
***
خــایـگـان تــو چــو کــابــیـلـه شــدســت رنـگ او چــون رنـگ پــاتــیـلـه شـدسـت
***
چـــون درآمـــد آن کـــدیــور، مــرد زفـــت بــیـل هـشــت و داس گـالـه بــرگـرفــت
***
آمـــد ایــن شـــبـــدیــز بـــا مـــرد خـــراج دربــجــنــبـــانــیــد بـــا بــانــگ و تــلــاج
***
دسـت و کـف و پــای پــیـران پــر کـلـخـج ریــش پـــیــران زرد از بـــس دود نــخــج
***
گــر خـــوری از خـــوردن افـــزایــدت رنــج ور دمــی مــیــنــو فـــراز آوردت و گــنــج
***
گـفـت: خـیـز اکـنـون و سـازه ره بـسـیـچ رفـت بـایـد، ای پـسـر، مـمـغـز تـو هـیـچ
***
آهــــــــــــو از دام انـــــــــــــدرون آواز داد پـــاســـخ گـــرزه بـــه دانـــش بــــاز داد
***
پـــادشـــا ســـیـــمـــرغ دریـــا را بـــبـــرد خــانــه و بــچــه بــدان تــیــتــو ســپــرد
***
انـدر آن شــهـری کـه مـوش آهـن خــورد بـــــاز پـــــرد در هــــوا، کـــــودک بـــــرد
***
از فــراوانــی، کــه خـــشـــکــا مــار کــرد زن نـــهـــان مـــر مـــرد را بـــیــدار کـــرد
***
آنـگــهـی گــنــجــور مــشــک آمــار کــرد تـــا مـــرو را زان بــــدان بــــیـــدار کـــرد
***
چــونـکــه مـالـیـده بــدو گـســتــاخ شــد کــــار مــــالــــیـــده بــــدو در واخ شــــد
***
چــون کــه نـالـنـده بــدو گـســتــاخ شــد تــــن درســـتــــی آمـــد و در واخ شـــد
***
کــــرد روبــــه یـــوزواری یـــک ز غــــنـــد خـویـشـتـن را زان مـیـان بــیـرون فـگـنـد
***
مـــرد دیــنــی رفـــت و آوردش کـــنــنـــد چـون همی مهمان در من خـواست کند
***
گــنــبـــدی نــهــمــار بــر بــرده، بــلــنــد نـه ســتــونــش از بــرون، نـه زیـر بــنــد
***
روز جــســتــن تـــازیــانــی چــون نــونــد روز دن چـون شـسـت سـالـه سـودمـند
***
روز جــســتــن تـــازیــانــی چــون نــونــد بـیـش بــاشـد تـا تـو بـاشـی سـودمـنـد
***
گــر بـــزان شــهــر بـــا مــن تـــاخــتــنــد مـن نـدانـسـتـم چـه تـنـبـل سـاخـتـنـد؟
***
نـان آن مــدخــل ز بــس زشــتــم نـمــود از پـــی خـــوردن گــوارشـــتـــم نــبـــود
***
گــفــت دیــنــی را کــه: ایـن دیـنــار بــود کــیــن فـــراکـــن مــوش را پـــروار بـــود
***
زن چـو این بـشـنـیده شـد خـامـوش بـود کــفــشــگــر کــانـا و مـردی لــوش بــود
***
ســرخــی خــفـچــه نـگـر از ســرخ بــیـد معـصـفـر گون، پـوشـش او خـود سـفـید
***
چــون کـشــف انـبــوه غــوغــایـی بــدیـد بـــانــگ وژخ مــردمــان، خــشــم آوریــد
***
ســــر فــــرو بــــردم مـــیـــان آبــــخــــور از فــرنــج مــنــش خــشــم آمــد مــگــر
***
خـــور بـــه شـــادی روزگـــار نـــوبـــهـــار مــی گــســار انــدر تـــکــوک شــاهــوار
***
داشـــتـــی آن تـــاجـــر دولــت شـــعـــار صــــد قـــطـــار ســــار انـــدر زیـــر بــــار
***
مــــرد مــــزدور انــــدر آغـــــازیــــد کــــار پـیـش او دوسـتـان هـمـی زد بـی کـیـار
***
آشـــکـــوخـــد بـــر زمــیــن هــمـــوارتـــر هـم چــنـان چــون بــر زمـیـن دشـوارتــر
***
از تـــو دارم هــر چـــه در خــانــه خــنــور وز تـــو دارم نـــیـــز گـــنـــدم در کـــنـــور
***
گــرســنــه روبـــاه شــد تـــا آن تـــبـــیــر چـشـم زی او بــرده، مـانـده خـیـر خـیـر
***
آتــشـی بــنـشـانـد از تــن تــفـت و تــیـز چــون زمــانـی بــگــذرد، گــردد گــمــیـز
***
وز چــکــاوک نــوف بــیـنــی رســتــخــیـز دشـــت بـــرگـــیـــرد بـــدان آوای تـــیــز
***
چــون گــل ســرخ از مــیـان پــیـلــگــوش یـا چــو زریـن گــوشــوار از خــوب گـوش
***
شیر خشم آورد و جست از جای خویش و آمـد آن خــرگـوش را الـفــغــده پــیـش
***
ابــــلـــه و فـــرزانـــه را فـــرجـــام خـــاک جـــایــگـــاه هــر دو انــدر یــک مــغـــاک
***
مـوی سـر جــغـبــوت و جــامـه ریـمـنـاک از بــرون ســو بــاد ســرد و بــیــمــنــاک
***
زد کـــلــوخـــی بـــر هــبـــاک آن فـــزاک شـــد هــبـــاک او بـــه کـــردار مــغـــاک
***
از دهـــان تـــو هــمـــی آیــد غـــشـــاک پـیـر گـشـتـی ریـخـت مـویـت از هـبــاک
***
خـشـم آمـدش و همـان گـه گـفـت: ویک خــواســت کـورا بــرکـنـد از دیـده کـیـک
***
مـاده گـفـتـا: هیچ شـرمت نیسـت، ویک بـس سـبـکـبـاری، نـه بـد دانی، نه نیک
***
دم ســگ بــیــنــی ابـــا بــتــفــوز ســگ خـشـک گـشـت، کـش نجـنبـد هیچ رگ
***
چــــون فــــراز آیـــد بــــدو آغــــاز مـــرگ دیــدنــش بـــیــگــار گــردانــد مــجـــرگ
***
ایــســـتـــاده دیــدم آن جـــا دزد و غــول روی زشت و چـشم ها همچون دو غول
***
چــون کـه زن را دیـد فـغ، کـرد اشــتــلـم هـمـچــو آهـن گـشـت و نـداد ایـچ خــم
***
تـــا بـــه خـــانـــه بـــرد زن را بــــا دلـــام شــادمـانـه زن نـشــســت و شــادکــام
***
نــزد آن شـــاه زمـــیــن کـــردش پـــیــام دارویــی فـــرمـــود زامـــهــران بـــه نــام
***
بــس کـه بــرگـفـتـه پـشـیـمـان بــوده ام بــس کـه بــر نـاگـفـتـه شـادان بــوده ام
***
کـــــرد بـــــایــــد مـــــر مــــرا و او را رون شــیــر تــا تــیــمــار دارد خــویــشــتــن
***
پـــس شــتــابـــان آمــد ایــنــک پــیــرزن روی یـکـسـو، کـاغـه کـرده خـویـشـتــن
***
زش ازو پـــاســـخ دهـــم انـــدر نـــهـــان زش بـــه بـــیــداری مـــیــان مـــردمـــان
***
چــــون بــــگـــردد پــــای او از پــــایـــدان خــود شـکـوخـیـده بــمـانـد هـم چــنـان
***
مــار و غــنــده کــربــشــه بـــا کــژدمــان خــورد ایـشــان گــوشــت روی مـردمـان
***
تـــاک رز بـــیــنــی شـــده دیــنـــارگـــون پــــرنـــیـــان ســـبــــز او زنـــگـــارگـــون
***
از هـــمـــالــــان وز بــــرادر مـــن فــــزون زان کـــه مـــن امـــیـــدوارم نـــیــز یــون
***
گــــر درم داری، گــــزنــــد آرد بـــــدیــــن بــفــگـن او را گــرم و درویـشــی گـزیـن
***
مــرد را نــهــمـــار خـــشـــم آمـــد ازیــن غــاو شــنـگـی بــه کـف آوردش، گـزیـن
***
ار هــمـــه خـــوبـــی و نــیــکـــی دارد او مـــاده ور بـــر کـــار خـــویـــش ار دارد او
***
تــنــگ شــد عــالــم بـــرو از بـــهــر گــاو شـــور شــور انــدر فــگــنــد و کــاو کــاو
***
گــفــت: فــردا بــیـنــی ام در پــیـش تــو خـود بــیـا هـنـجـم سـتـیـم از ریـش تــو
***
کــاش آن گـویـد کــه بــاشــد بــیـش نـه بـــر یــکــی بـــر چــنــد بـــفــزایــد فــره
***
هـیـچ گـنـجـی نـیـسـت از فـرهـنـگ بــه تـــا تـــوانـــی رو هـــوا زی گـــنـــج نـــه
***
روی هـر یـک چــون دو هـفـتــه گـرد مـاه جـامه شـان غـفـه، سـمـوریشـان کـلـاه
***
اخــتــرانــنــد آســمــانــشــان جــایـگــاه هـــفـــت تــــابــــنـــده دوان در دو و داه
***
ســوس پــرورده بــه مــی بـــگــداخــتــه نــیــک درمــانــی زنــان را ســـاخـــتـــه
***
پــر بــکـنـده، چــنـگ و چــنـگـل ریـخـتــه خـاک گـشـتــه، بــاد خـاکـش بــیـخـتــه
***
نــــزد تـــــو آمــــاده بـــــدو آراســــتـــــه جــنــگ او را خــویـشــتــن پــیـراســتــه
***
ســنــجــد چــیـلــان بــدو نـیـمــه شــده نــقــطــه ســرمــه بــه یــک یـک بــرزده
***
هـســت از مــغــز ســرت، ای مـنـگــلــه هـمـچـو رش مـانـده تـهـی از کـشـکـلـه
***
بــهــتــریــن یــاران و نــزدیــکــان هــمــه نـــزد او دارم هـــمـــیـــشــــه انـــدمـــه
***
پــس بـــیــو بـــاریــد ایــشــان را هــمــه نـی شــبــان را مـیـش زنـده، نـی رمــه
***
جـــای کـــرد از بـــهـــر بـــودن کـــازه ای زان کـــه کـــرده بـــودشـــان انــدازه ای
***
گــفــت: ای مــن، مــرد خــام کــل درای پــــیـــش آن فـــرتـــوت پـــیـــر ژاژخـــای
***
بـــیــنــی و گـــنــده دهــان داری و نــای خـایگـان غـر، هـر یـکـی هـمـچـون درای
***
پــیـســی و نـاســور کـون و گـربــه پــای خـایـه غـر داری تــو، چـون اشـتــر درای
***
آبـــکــنــدی دور و بـــس تـــاریــک جـــای لــغــز لــغــزان چــون درو بــنـهـنـد پــای
***
زشــت و نــافــرهــخــتــه و نــابـــخــردی آدمــــی رویــــی و در بــــاطــــن بــــدی
***
مـن ســخــن گـویـم، تــو کـانـایـی کـنـی هـر زمـانـی دســت بــر دســتــی زنـی
***
دســـتـــگــاه او نــدانــد کـــز چـــه روی؟ تــنــبـــل و کــنــبـــوره در دســتــان اوی
***
شـو، بـدان گـنـج انـدرون خـمـی بــجـوی زیر او سـمـچـیسـت، بـیرون شـد بـدوی
***
چـون یکـی جـبـغـبـوت پـسـتـان بـند اوی شـیـر دوشـی زو بــه روزی دو سـبــوی
***
خــم و خــنــبـــه پــر ز انــده، دل تــهــی زعــفــران و نــرگــس و بــیــد و بـــهــی

گروه کتاب پایگاه خبری شاعر


منبع : درج