در مرثیت ابوالحسن مرادی

مــــرد مــــرادی، نــــه هــــمــــانــــا کـــــه مــــردمـرگ چــنـان خـواجــه نـه کـاریـسـت خـردجــــــان گــــــرامــــــی بـــــــه پــــــدر بــ…

مــــرد مــــرادی، نــــه هــــمــــانــــا کـــــه مــــرد مـرگ چــنـان خـواجــه نـه کـاریـسـت خـرد
جــــــان گــــــرامــــــی بـــــــه پــــــدر بـــــــاز داد کـــالـــبــــد تـــیـــره بــــه مـــادر ســـپـــرد
آن مــــلـــــک بـــــا مــــلـــــکـــــی رفـــــت بـــــاز زنـده کــنـون شــد کــه تــو گـویـی: بــمـرد
کــــاه نــــبـــــد او، کــــه بـــــه بـــــادی پــــریــــد آب نــبـــد او، کــه بـــه ســـرمــا فـــســـرد
شــانــه نــبــود او، کــه بــه مــویـی شــکــســت دانــه نــبـــود او، کــه زمــیــنــش فــشــرد
گــــــنــــــج زری بـــــــود دریــــــن خــــــاکــــــدان کــو دو جــهـان را بــه جــوی مـی شــمـرد
قـــالـــب خـــاکـــی ســـوی خـــاکـــی فـــگـــنــد جـــان و خـــرد ســـوی ســـمـــاوات بــــرد
جـــــان دوم را، کـــــه نـــــدانـــــنـــــد خـــــلـــــق مـصــقــلـه ای کـرد و بــه جــانـان ســپــرد
صــــاف بـــــد آمــــیــــخـــــتـــــه بـــــا درد مــــی بـــر ســـر خـــم رفـــت و جـــدا شـــد زدرد
در ســــفـــر افـــتــــنـــد بــــه هـــم، ای عـــزیـــز مـــــــروزی و رازی و رومـــــــی و کــــــــرد
خــــــانـــــه خــــــود بــــــاز رود هـــــر یـــــکـــــی اطــلــس کــی بـــاشــد هــمــتــای بـــرد؟
خــــامـــش کـــن چــــون نـــفـــط، ایـــرا مـــلـــک نـــام تـــو از دفـــتـــر گـــفـــتـــن ســـتـــرد
***
زلــــف تـــــرا جـــــیــــم کــــه کـــــرد؟ آن کــــه او خــــال تــــرا نـــقـــطـــه آن جــــیـــم کـــرد
وآن دهــــن تــــنــــگ تــــو گــــویـــی کــــســــی دانـــگـــکــــی نـــار بــــه دو نـــیـــم کــــرد
فـــرشـــتـــه را ز حـــلــاوت دهــان پـــر آب شـــود چــو از حـرارت مـی دلـبــرم لـبــان لـیـسـد
روان ز دیــده افـــلـــاکـــیـــان شـــود جـــیـــحـــون نـصـال تــیـرت اگـر قـبــضـه کـمـان لـیـســد
بـــه خــاک خــفــتــه تــیــغ تــو از حــلــاوت زخــم زبـــان بـــرآورد و زخــم را دهــان لــیــســد
***
مــــلــــکـــــا، جـــــشـــــن مــــهــــرگــــان آمــــد جـــشـــن شـــاهــان و خـــســـروان آمـــد
خـــــز بـــــه جـــــای مــــلــــحـــــم و خـــــرگــــاه بــــــدل بــــــاغ و بـــــوســـــتـــــان آمـــــد
مــــورد بـــــه جـــــای ســــوســـــن آمــــد بـــــاز مــــــی بــــــه جــــــای ارغــــــوان آمــــــد
تـــــو جـــــوانـــــمـــــرد و دولـــــت تـــــو جـــــوان مـــی بـــه بــــخـــت تـــو نـــوجـــوان آمـــد
گـــــل دگـــــر ره بـــــه گــــلــــســـــتـــــان آمــــد واره بـــــــاغ و بـــــــوســــــتــــــان آمــــــد
وار آذر گـــــــذشــــــــت و شــــــــعــــــــلـــــــه او شـــــعـــــلـــــه لـــــالــــه را زمــــان آمــــد
***
دیــــــر زیــــــاد! آن بـــــــزرگــــــوار خــــــداونــــــد جــان گــرامــی بــه جــانـش انــدر پــیـونـد
دایـــــم بــــــر جــــــان او بــــــلــــــرزم، زیــــــراک مـــــادر آزادگــــــان کــــــم آرد فــــــرزنـــــد
از مـــلـــکـــان کـــس چـــنـــو نـــبـــود جـــوانـــی راد و ســخــنـدان و شـیـرمـرد و خــردمـنـد
کـس نـشـنـاسـد هـمـی کـه: کـوشـش او چـون؟ خـلـق نـداند همـی کـه بـخـشـش او چـند
دســــــت و زبــــــان زر و در پــــــراگـــــنـــــد او را نــام بــه گــیــتــی نــه از گــزاف پــراگــنــد
در دل مــا شــاخ مــهــربـــانــی بــه نــشــاســت دل نـه بـه بــازی ز مـهـر خـواسـتـه بـرکـنـد
هـمـچــو مـعــمــاســت فــخــر و هـمـت او شــرح همـچـو ایسـتـاسـت فـضـل و سـیرت اوزند
گـــر چـــه بــــکـــوشـــنـــد شـــاعـــران زمـــانـــه مـدح کــســی را کــســی نـگــویـد مـانـنـد
ســـیــرت او تـــخـــم کــشـــت و نــعــمــت او آب خــــاطـــر مـــداح او زمـــیـــن بــــرومـــنـــد
ســـیــرت او بـــود وحـــی نــامــه بـــه کــســـری چـون کـه بــه آیـیـنـش پـنـدنـامـه بــیـاگـنـد
ســـیــرت آن شـــاه پـــنــدنــامــه اصــلــیــســـت ز آنــکــه هــمــی روزگــار گــیــرد ازو پــنــد
هــر کــه ســر از پـــنــد شــهــریــار بـــپــیــچــیــد پـــای طـــرب را بـــه دام کــرد درافـــگــنــد
کــیــســت بــه گــیــتــی خــمــیــر مــایـه ادبــار؟ آن کـه بــه اقــبــال او نـبــاشــد خــرســنـد
هــر کــه نــخــواهــد هـمــی گــشــایـش کــارش گــو: بـــشــو و دســـت روزگــار فــروبـــنــد
ای مــلــک، از حـــال دوســتـــانــش هــمــی نــاز ای فـلـک، از حـال دشـمـنانش همی خـند
آخــــر شـــعـــر آن کـــنـــم کـــه اول گـــفـــتــــم: دیــــر زیــــاد! آن بـــــزرگــــوار خـــــداونــــد
***
جز آن که مستی عشقست هیچ مستی نیست همین بـلات بـسست، ای بهر بـلا خرسند
خـــــیــــال رزم تـــــو گـــــر در دل عـــــدو گــــردد ز بـیـم تـیـغ تـو بــنـدش جـدا شـود از بــنـد
ز عــدل تــســت بــه هـم بــاز و صــعــوه را پــرواز ز حـکم تـسـت شـب و روز را بـه هم پـیوند
بـه خـوشـدلـی گـذران بــعـد ازیـن، کـه بــاد اجـل درخــت عــمـر بــدانـدیـش را ز پــا افــگـنـد
هـمـیـشــه تــا کــه بــود از زمــانـه نـام و نـشــان مـدام تــا کـه بــود گـردش سـپــهـر بــلـنـد
بـه بــزم عـیـش و طـرب بــاد نـیـک خـواه تـو شـاد حـسـود جــاه تــو بــادا ز غـصـه زار و نـژنـد
***
نــیــز ابـــا نــیــکـــوان نــمــایــدت جـــنــگ فـــنــد لـشـکـر فـریادنی، خـواسـتـه نی سـودمند
قـــنـــد جـــداکـــن از وی، دور شـــو از زهــر دنــد هر چـه بـه آخر بـهست جـان تـرا آن پـسند
صــــرصــــر هـــجــــر تــــو، ای ســــرو بــــلـــنـــد ریــشـــه عـــمـــر مــن از بـــیــخ بـــکـــنــد
پـــس چـــرا بـــســـتـــه اویــم هـــمـــه عـــمـــر؟ اگـــر آن زلــف دوتـــا نــیــســـت کـــمــنــد
بـــــه یــــکــــی جـــــان نــــتـــــوان کــــرد سؤال: کــز لــب لـعــل تــو یـک بــوس بــه چــنـد؟
بـــــفـــــگــــنــــد آتـــــش انــــدر دل حـــــســـــن آن چــه هــجــران تــو از ســیـنــه فــگــنــد
***
مــــهــــتـــــران جـــــهــــان هــــمــــه مــــردنــــد مـــگـــر را ســــر هـــمـــه فــــرو کـــردنـــد
زیــــــر خــــــاک انــــــدرون شــــــدنــــــد آنــــــان کـــه هــمـــه کـــوشـــک هـــا بـــرآوردنـــد
از هــــــزاران هــــــزار نــــــعـــــــمــــــت و نــــــاز نــه بـــه آخـــر بـــه جـــز کــفــن بـــردنــد؟
بــــود از نـــعــــمــــت آن چــــه پــــوشــــیـــدنـــد و آن چـــه دادنـــد و آن چـــه را خـــوردنـــد
***
مــرا تــو راحــت جــانــی، مــعــایـنــه، نــه خــبــر کـرا مـعـایـنـه آیـد خــبــر چــه سـود کـنـد؟
ســپــر بــه پــیـش کـشــیـدم خــدنـگ قــهـر تــرا چـو تـیر بـر جـگر آید سـپـر چـه سـود کـند؟
***
تــــا کــــی گــــویـــی کــــه: اهــــل گــــیـــتــــی درهــســتـــی و نــیــســتـــی لئیــمــنــد؟
چــــون تـــــو طــــمــــع از جــــهــــان بـــــریــــدی دانــی کــه: هــمــه جـــهــان کـــریــمــنــد
***
اگـــر چـــه عـــذر بـــســـی بـــود روزگـــار نــبـــود چـنان که بـود بـه ناچـار خویشتـن بـخشود
خــدای را بــســتــودم، کــه کــردگــار مــنــســت زبــانـم از غـزل و مـدح بــنـدگـانـش نـسـود
هـمـه بــه تــنـبــل و بــنـدســت بــازگــشــتــن او شــرنـگ نـوش آمـیـغـســت و روی زرانـدود
بــنـفـش هـای طــری خــیـل خــیـل بــر ســرکـوه چـو آتـشـی کـه بـه گـوگـرد بــردویـد کـبـود
بـــیــاروهــان بـــده آن آفـــتـــاب کــش بـــخـــوری ز لــب فـــروشـــود و از رخـــان بـــرآیــد زود
***
مــرابــســود و فــرو ریـخــت هــرچــه دنــدان بــود نــبــود دنـدان، لــابــل، چــراغ تــابــان بــود
ســپـــیــد ســیــم رده بـــود، در و مــرجــان بـــود سـتـاره سـحـری بــود و قـطـره بــاران بــود
یکـی نـمـانـد کـنـون زان هـمـه، بـسـود و بـریخـت چـه نحس بـود، همانا که نحس کیوان بـود
نـــه نـــحـــس کـــیـــوان بـــود و نـــه روزگـــار دراز چـو بـود؟ مـنـت بـگـویم: قـضـای یزدان بـود
جـهان همیشه چـو چـشمیسـت گرد و گردانست هـمـیـشـه تـا بــود آیـیـن گـرد، گـردان بــود
هـمــان کــه درمـان بــاشــد، بــه جــای درد شــو و بـاز درد، همـان کـز نـخـسـت درمـان بـود
کــهـن کــنـد بــه زمــانـی هـمــان کــجــا نـو بــود و نو کـند بـه زمانی همان کـه خـلـقـان بـود
بــسـا شـکـسـتــه بــیـابــان، کـه بــاغ خــرم بــود و بــاغ خـرم گـشـت آن کـجـا بـیـابــان بــود
هـمـی چـه دانـی؟ ای مـاهـروی مـشـکـین مـوی که حال بـنده ازین پیش بـرچه سامان بود؟
بــه زلـف چــوگــان نـازش هـمـی کــنـی تــو بــدو نـدیـدی آن گـه او را کـه زلـف چـوگـان بــود
شــد آن زمــانــه کــه رویـش بــســان دیــبــا بــود شد آن زمانه که مویش بـسـان قطران بـود
چـنـان کـه خـوبـی مـهـمـان و دوسـت بــود عـزیـز بـشـد کـه بــازنـیـامـد، عـزیـز مـهـمـان بـود
بــسـا نـگـار، کـه حــیـران بــدی بــدو در، چــشـم بـه روی او در، چشمم همیشه حیران بـود
شــد آن زمــانــه، کــه او شــاد بــود و خــرم بــود نشـاط او بـه فـزون بـود و بـیم نقـصـان بـود
هـمـی خـریـد و هـمـی سـخــت، بــیـشـمـار درم بـه شهر هر که یکی تـرک نار پـستـان بـود
بــســا کــنـیـزک نـیـکــو، کــه مـیـل داشــت بــدو بـه شـب ز یاری او نـزد جـمـلـه پـنهان بـود
بــه روز چــون کــه نــیـارســت شــد بــه دیـدن او نـهـیـب خـواجـه او بــود و بـیـم زنـدان بــود
نــبـــیــذ روشــن و دیــدار خــوب و روی لــطــیــف اگـر گـران بـد، زی مـن همـیشـه ارزان بـود
دلــم خـــزانــه پـــرگــنــج بـــود و گــنــج ســخــن نـشـان نـامـه مـا مـهر و شـعـر عـنـوان بـود
همیشـه شـاد و ندانسـتـمی کـه، غـم چـه بـود؟ دلــم نـشــاط وطــرب را فــراخ مـیـدان بــود
بــســا دلـا، کـه بــســان حــریـرکـرده بــه شــعــر از آن پس که: به کردار سنگ و سندان بود
هـمـیـشــه چــشــم زی زلـفــکــان چــابــک بــود همـیشـه گـوش زی مـردم سـخـنـدان بـود
عـــیــال نــه، زن و فـــرزنــد نــه، مـــعـــونــت نــه ازیـن هـمـه تـنـم آسـوده بـود و آسـان بـود
تـــو رودکـــی را، ای مــاهــرو، هــمــی بـــیــنــی بـدان زمـانـه نـدیـدی کـه این چـنـینـان بـود
بـــدان زمــانــه نــدیــدی کــه در جــهــان رفــتــی سـرود گـویـان، گـویـی هـزاردســتــان بــود
شــد آن زمــان کــه بـــه او انــس رادمــردان بـــود شـد آن زمـانـه کـه او پـیشـکـار مـیران بـود
هـمــیـشــه شــعــر ورا زی مــلــوک دیـوانــســت هـمـیشـه شـعـر ورا زی مـلـوک دیوان بـود
شـد آن زمانه کـه شـعـرش همه جـهان بـنوشـت شـد آن زمانه کـه او شـاعـر خـراسـان بـود
کــجــا بــه گــیــتــی بــودســت نــامــور دهــقــان مـرا بـه خـانـه او سـیم بـود و حـمـلـان بـود
کـــرا بـــزرگـــی و نـــعـــمـــت زایـــن و آن بـــودی ورا بــزرگــی و نـعــمـت ز آل ســامـان بــود
بــــداد مـــیـــر خـــراســـانـــش چــــل هـــزار درم درو فــزونـی یـک پــنـج مــیـر مــاکــان بــود
ز اولـــیــاش پـــراگـــنـــده نـــیــز هــشـــت هــزار به من رسید، بـدان وقت، حال خوب آن بود
چــو مــیـر دیـد ســخــن، داد داد مــردی خــویـش ز اولــیـاش چــنـان کــز امـیـر فــرمــان بــود
کــنـون زمـانـه دگـر گـشــت و مـن دگـر گـشــتــم عـصـا بــیـار، کـه وقـت عـصـا و انـبــان بــود
***
مـــــــی آرد شــــــــرف مــــــــردی پــــــــدیـــــــد آزاده نـــــــــــژاد از درم خـــــــــــریـــــــــــد
مـــــــی آزاده پـــــــدیـــــــد آرد از بـــــــداصـــــــل فـــراوان هــنـــرســـت انـــدریــن نـــبـــیــد
هـرآن گـه کــه خــوری مـی خــوش آن گـهـســت خـــاصـــه چـــو گــل و یــاســـمــن دمــیــد
بـــســـا حـــصـــن بـــلــنــدا، کـــه مــی گــشـــاد بـــســا کــره نــوزیــن، کــه بـــشــکــنــیــد
بـــســـا دون بــــخـــیـــلـــا، کـــه مـــی بـــخـــورد کـــریــمــی بـــه جـــهــان در پـــراگـــنــیــد
***
کـــار هــمــه راســـت، آن چـــنــان کــه بـــبـــایــد حــال شـادیـســت، شـاد بــاشـی، شـایـد
انــــــده و انـــــدیـــــشــــــه را دراز چــــــه داری؟ دولــت خــود هــمــان کــنــد کــه بــبـــایــد
رای وزیـــــران تـــــرا بــــــه کـــــار نـــــیـــــابــــــد هـر چـه صـوابــسـت بــخـت خـود فـرمـایـد
چــــرخ نــــیــــارد بــــدیــــل تــــو ز خــــلــــایــــق و آن کــه تـــرا زاد نــیــز چـــون تـــو نــزایــد
ایــــزد هــــرگـــــز دری نـــــبـــــنـــــدد بـــــر تـــــو تــا صــد دگــر بـــه بــهــتــری نــگــشــایــد
***
دریــا دو چــشــم و آتــش بــر دل هــمــی فــزایـد مـردم مـیـان دریـا و آتــش چــگـونـه پــایـد؟
نــیــش نــهــنــگ دارد، دل را هــمــی خــســایــد نـدهم، کـه نـاگـوارد، کـایدون نـه خـردخـاید
***
انــــدی کــــه امــــیـــر مــــا بــــاز آیــــد پــــیـــروز مـرگ از پـس دیـدنـش روا بــاشـد و شـایـد
پــنــداشــت هــمــی حــاســد: کــو بــاز نــیــایــد بــاز آمــد، تــا هــر شــفــکــی ژاژ نــخــایـد
***
هــر بـــاد، کــه از ســوی بـــخـــارا بـــه مــن آیــد بـا بـوی گـل و مـشـک و نسـیم سـمن آید
بـــر هــر زن و هــر مــرد، کـــجـــا بـــروزد آن بـــاد گـویـی: مـگـر آن بــاد هـمـی از خـتــن آیـد
نـی نـی، ز خــتــن بــاد چــنـو خــوش نـوزد هـیـچ کـان بــاد هـمـی از بـد مـعـشـوق مـن آیـد
هــر شــب نــگــرانــم بــه یـمــن تــا: تــو بــرآیـی زیـرا کـه سـهـیـلـی و سـهـیـل از یمـن آیـد
کـوشـم کـه: بــپـوشـم، صـنـمـا، نـام تـو از خـلـق تـــا نــام تــو کــم در دهــن انــجــمــن آیــد
بــا هـر کـه سـخـن گـویـم، اگـر خـواهـم وگـر نـی اول ســـخـــنــم نــام تـــو انــدر دهــن آیــد
***
دریــــغ! مــــدحـــــت چـــــون درو آبـــــدار غـــــزل کـه چـابـکـیش نـیاید همـی بـه لـفـظ پـدید
اســاس طــبــع ثــنــایـســت، بــل قــوی تــر ازان ز آلـت ســخــن آمـد هـمـی هـمـه مـانـیـذ
***
کـــســـی را کــه بـــاشـــد بـــدل مــهــر حـــیــدر شـــود ســـرخ رو در دو گـــیــتـــی بـــه آور
ایـــــا ســـــر و بــــــن، در تـــــک و پـــــوی آنـــــم کــه: فــرغــنـد آســا بــپــیـچــم بــه تــوبــر

گروه کتاب پایگاه خبری شاعر


منبع : درج